Sự cạnh tranh giữa một Trung Quốc đang nổi lên và một nước Mỹ suy yếu nay càng rõ ràng qua một loạt các vấn đề.

“Toàn cầu hóa đang uốn thế giới theo con đường của phương Tây…”

Không thực sự là như vậy. Một lý do tại sao Hoa Kỳ thong thả về sự trỗi dậy của Trung Quốc trong những năm sau khi kết thúc Chiến tranh Lạnh đó là sự tin tưởng sâu sắc về việc: toàn cầu hóa lan truyền các giá trị phương Tây. Một số thậm chí còn nghĩ rằng toàn cầu hóa và Mỹ hóa hầu như đồng nghĩa.

Fareed Zakaria Pundit được coi là nhà tiên tri khi ông viết "sự trỗi dậy của phần còn lại" (tức là, không phải quyền lực Mỹ) sẽ là một trong những đặc điểm chính của một "thế giới hậu Mỹ." Nhưng ngay cả Zakaria cũng biện luận xu hướng này cơ bản có lợi cho Hoa Kỳ: "Việc chuyển giao quyền lực là tốt cho nước Mỹ, nếu tiếp cận một cách đúng đắn. Thế giới là sẽ đi theo con đường của Mỹ . Các nước đang trở nên cởi mở hơn, thị trường thân thiện và dân chủ."

Cả George W. Bush và Bill Clinton đều có cái nhìn tương đồng là toàn cầu hóa và thương mại tự do sẽ phục vụ như một phương tiện xuất khẩu những giá trị của Mỹ. Năm 1999, hai năm trước khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới, Tổng thống Bush lập luận rằng, "Tự do kinh tế tạo ra thói quen của quyền tự do. Và thói quen của tự do tạo ra sự mong đợi của nền dân chủ. ... Thương mại tự do với Trung Quốc, và thời gian đứng về phía chúng tôi."

Có hai sự hiểu lầm quan trọng bị chôn vùi trong lý thuyết này. Điều đầu tiên chính là tăng trưởng kinh tế sẽ không tránh khỏi - và khá nhanh chóng - dẫn tới sự dân chủ hóa. Thứ hai đó là nền dân chủ mới chắc chắn sẽ thân thiện hơn và hữu ích đối với Hoa Kỳ. Không có một giả định nào được đưa ra.

“… cũng không phải là trò chơi được ăn cả ngã về không”

Đừng quá chắc chắn. Những tổng thống Mỹ kế tiếp nhau, từ đời ông Bush đầu tiên đến Obama, đã hoan nghênh một cách rõ ràng sự phát triển của Trung Quốc. Ngay trước chuyến thăm đầu tiên tới Trung Quốc, Obama đã tóm tắt theo cách tiếp cận truyền thống khi ông nói, "Quyền lực không cần phải là trò chơi được ăn cả, ngã về không, các quốc gia không cần phải lo sợ sự thành công của một quốc gia khác... Chúng tôi hoan nghênh những nỗ lực của Trung Quốc đóng một vai trò quan trọng hơn trên trường thế giới."

Nhưng khác với bài phát biểu chính thức, các nhà lãnh đạo nước Mỹ rõ ràng đang bắt đầu có những nghi ngờ và đúng như vậy. Nguyên lí chính của nền kinh tế hiện đại chính là thương mại có lợi ích qua lại cho cả đôi bên chứ không phải là được ăn cả ngã về không.

Nhưng điều đó có nghĩa các quy tắc của trò chơi không bị gian lận. Phát biểu trước Diễn đàn Kinh tế Thế giới 2010, Larry Summers, sau đó là trưởng cố vấn kinh tế Mỹ, nhấn mạnh rằng các quy tắc thông thường về lợi ích chung của thương mại không nhất thiết áp dụng khi một đối tác đang thực thi chủ nghĩa trọng thương hoặc các chính sách bảo hộ.

Chính phủ Mỹ cho rằng rõ ràng việc giảm giá đồng nhân dân tệ của Trung Quốc là một hình thức bảo hộ mà đã dẫn đến sự mất cân bằng kinh tế toàn cầu và thất nghiệp ở Hoa Kỳ. Các nhà kinh tế hàng đầu, như nhà bình luận Paul Krugman của tờ New York Times và C. Fred Bergsten của Viện Peterson, đã cùng đưa ra một quan điểm tương tự, cho rằng thuế quan hoặc các biện pháp trả đũa khác sẽ là một phản ứng hợp pháp. Vì vậy, có quá nhiều cho việc đôi bên cùng có lợi trên thế giới.

Và khi nói đến tình hình địa chính trị rộng lớn hơn, thì thế giới của tương lai thậm chí trông như một trò chơi được ăn cả, ngã về không, mặc dù toàn cầu hóa vẫn an ủi thế hệ các chính trị gia cuối cùng của Mỹ. Hoa Kỳ đã hành động như thể các lợi ích chung được tạo ra bởi toàn cầu hóa đã bãi bỏ một trong những luật cổ nhất của nền chính trị quốc tế: khái niệm mà người chơi đang nổi lên cuối cùng sẽ xung đột với quyền hạn đã được thiết lập.

Trong thực tế, sự cạnh tranh giữa một Trung Quốc đang nổi lên và một nước Mỹ suy yếu nay càng rõ ràng qua một loạt các vấn đề, từ tranh chấp lãnh thổ ở châu Á tới quyền con người. Không chắc rằng Hoa Kỳ và Trung Quốc sẽ thực sự đi đến chiến tranh, nhưng đó là bởi vì cả hai bên có vũ khí hạt nhân, chứ không phải vì toàn cầu hoá đã hòa tan một cách kì diệu những khác biệt của họ.

Tại hội nghị thượng đỉnh G20 vào tháng 11, sự chủ động của Mỹ để giải quyết " mất cân bằng kinh tế toàn cầu" về cơ bản đã bị cản trở do sự từ chối ngoan cố của Trung Quốc nhằm thay đổi chính sách tiền tệ của mình. Năm 2009 cuộc đàm phán biến về đổi khí hậu tại Copenhagen đã kết thúc trong tình trạng lộn xộn sau một bế tắc Mỹ - Trung khác.

Nền kinh tế Trung Quốc đang tăng trưởng và quyền lực quân sự rõ ràng đặt ra một mối đe dọa dài hạn cho quyền bá chủ của Mỹ ở Thái Bình Dương. Cả hai bên đã tham gia vào các cuộc đàm phán với Bắc Triều Tiên, nhưng một sự cạnh tranh ngầm một cách công khai đã thực sự ngăn cản tính hiệu quả hợp tác Mỹ-Trung. Trung Quốc cũng đang cạnh tranh quyết liệt trong việc tiếp cận tài nguyên, đặc biệt là dầu mỏ hiện đang tăng giá trên toàn cầu.

Các nhà lãnh đạo Mỹ được quyền từ chối lập luận “được ăn cả, ngã về không” một cách công khai. Mọi việc làm sẽ là đối kháng một cách vô ích với Trung Quốc. Nhưng điều đó sẽ không che khuất thực tế không thể tránh khỏi này: Khi quyền lực chính trị và kinh tế dịch chuyển từ Tây sang Đông, những sự ganh đua quốc tế mới chắc chắn sẽ xuất hiện.

Sức mạnh của Hoa Kỳ vẫn còn đáng gờm. Nền kinh tế cuối cùng sẽ hồi phục. Quân sự Mỹ hiện diện trên toàn cầu và lợi thế công nghệ mà không một quốc gia khác có thể sánh được. Nhưng nước Mỹ sẽ không một lần nào nữa được trải qua sự thống trị toàn cầu đã có được trong suốt 17 năm từ 1991 đến 2008. Những ngày đó đã kết thúc.
nguòn: www.vang-24h.com​
​
​